Dünyada Sansür Gündemi (26-30 Nisan)

Dünyada Sansür Gündemi (26-30 Nisan)
  •     Çin’de tarihî Oscar başarısı ‘sessiz’ kutlanıyor
  •     Ambargo, İran’da internet özgürlüğüne de darbe vuruyor
  •     Güney Afrika’da internet özgür ama kısıtlı

Çin’de kullanıcılar tarihi başarıyı “sessizce” kutluyor

26 Nisan’da gerçekleşen Akademi Ödülleri töreninde Nomadland adlı film ile en iyi yönetmen Oscar’ını kazanan ilk Asyalı kadın ve ikinci kadın yönetmen olarak tarihe geçen Chloé Zhao’nun başarısıyla ilgili haberlerin medya ve internette görmezden gelinmesi ve sansürlenmesi Çinli internet kullanıcılarının sevinçlerini kapalı cümlelerle paylaşmasına yol açtı. Quartz’ın haberine göre, devlet ajansları ve büyük medyanın sayfalarında yer vermediği ödül haberi, sosyal medya ağlarında da sansüre uğradı. Çin’in en çok kullanılan sosyal medya platformu Weibo’da kullanıcılar, Zhao ile ilgili paylaşımlarının ışık hızında silindiğini söyledi. Kullanıcılar sansürü aşmak ve tarihi başarıyı kutlamak için yönetmenin ismini ve Ocar kelimesini içermeyen paylaşımlar kullanıyor. Örneğin  1 milyondan fazla takipçisi olan romancı Qiao Mai, Weibo sayfasında “kutlanamayan sevinç” yazılı bir paylaşımda bulunurken, bir diğer kullanıcı bu paylaşımın altına aynı filmde en iyi kadın oyuncu ödülünü alan Frances McDormand’ın bir fotoğrafını “Buralar siber bir göçebe diyarı (nomadland) haline geldi” yazısıyla paylaştı. Bir blogger, Zhao’nun ismini hiç zikretmeden, “Sevseniz de sevmeseniz de, başardı!” yorumunda bulundu. Birçok kullanıcı ve yorumcu online mecralarda yönetmenin ve filmin adını anmadan yorumlar paylaşarak Zhao’nun başarısını sessizce kutluyor. Zhao, 2013 yılında yayınlanan bir röportajda Çin’den “yalanlarla dolu” bir ülke olarak bahsettiği başarısına yönelik haberler nedeniyle hükümet yetkililerince “hain” ilan edilmişti. Akademi Ödüllü Nomadland’in ise Çin’de beklenen gösterim tarihi olan 23 Nisan’da gösterime girmedi.

Rapor: İran’da teknoloji ürünlerine erişim sorunu internet özgürlüğünü kısıtlıyor

İran odaklı insan hakları kuruluşu Center for Human Rights in Iran (İran’da İnsan Hakları İçin Merkez-CHRI) tarafından 26 Nisan’da yayınlanan bir rapora göre, ABD ambargosu nedeniyle uluslararası teknoloji ürünlerinin satın alınması ve kullanılmasında ortaya çıkan zorluklar, İranlı internet kullanıcılarını ülkedeki güçlü online gözetim ve sansür uygulamaları karşısında savunmasız kılıyor. Ambargo nedeniyle İranlıların yerli malı ürünleri kullanmak zorunda kaldığının altı çizilen raporda, bu tür ürünlerin devletin kullanıcı hesaplarına erişimine kapı aralayarak içerik engelleme ve dinleme yapmalarını sağladığını belirtti. İran’da Sivil Toplum için İnternet Erişimi ve Güvenliğini Desteklemek, başlıklı 18 sayfalık rapor ABD’deki yeni yönetime ve teknoloji şirketlerine İranlıların ihtiyaç duyduğu güvenli internet erişimini sağlamak için neler yapabilecekleri konusunda tavsiyeler içeriyor. Rapora göre, ABD Hazine Bakanlığı Yabancı Varlık Denetimi Ofisinin (OFAC) belirlediği ambargo koşulları uyarınca şirketlerin D1 Genel Lisansı altında “kişisel iletişim araç ve hizmetlerini” sağlama izni bulunuyor. Ancak uygulamalardaki sorunlar nedeniyle birçok şirket bu ürünleri İranlılara satmakta isteksiz davranıyor. Raporda, şirketlere ifade özgürlüğü ve dijital haklar konusunda olan taahhütleri çerçevesinde İranlılara satış yapma çağrısında bulunuldu.

Güney Afrika’da internet: Özgür ama kısıtlı

26 Nisan tarihinde Digital2020 tarafından yayınlanan Güney Afrika internet raporuna göre  internetin “özgür” olduğu bir ülke olan Güney Afrika’da birçok vatandaşın internete erişimi kısıtlanıyor. Rapora göre 2019-2020 yılları arasında Güney Afrika’da internet kullanıcı sayısı 1.1 milyon kişi artarak ülkede internet penetrasyonu %62’ye ulaştı. ABD merkezli sivil toplum kuruluşu Freedom House tarafından internetin “özgür” olduğu ülkeler arasında sıralansa da, birçok engel kullanıcıların güvenli internet erişimine sahip olmasının önünde duruyor. Bunların başında “load shedding,” yüksek veri fiyatları, altyapı yetersizliği ve ekonomik eşitsizlik geliyor. Elektrik üretiminin yetersiz olduğu Güney Afrika’da tüm ülkeyi elektrik ihtiyacına göre bölgelere ayırarak planlı elektrik kesintileri uygulanıyor. “Load shedding” adı verilen bu uygulamanın internet erişimi üzerinde çok büyük bir engel oluşturduğunu belirten rapora göre, 2007’den beri devam eden kesintiler ileride de devam edecek. Ülkede veri tarifelerinin çok yüksek olmasının da internet erişimini kısıtladığı belirtilen raporda, Güney Afrika Rekabet Komisyonun ağ servis sağlayıcıları MTN ve Vodacom’un veri tarifelerini yüzde 30 ila 50 arası düşürmesini tavsiye ettiği hatırlatıldı. (BA)